آلبوم همایون‌های همایون

آلبوم همایون‌های همایون

معرفی آلبوم همایون‌های همایون اثر سامان احتشامی

آلبوم همایون‌های همایون، از آثار سامان احتشامی است که آستانه زادروز زنده یاد «همایون خرم» در تیر ماه 96 منتشر شد. این آلبوم که در دسته «پیانو ایرانی» قرار می گیرد، شامل 11 قطعه پیانو است که این قطعات گزیده‌ای از آثار «همایون خرم» هستند.

معرفی آلبوم همایون‌های همایون اثر سامان احتشامی – پیانول

آلبوم موسیقی «همایون های همایون»، به مناسبت سالروز زنده یاد «همایون خرم» موسیقیدان و آهنگساز بزرگ ایرانی منتشر شده است. این آلبوم شامل یازده قطعه از آثار استاد همایون خرم است. اجرای این آثار از پیانیستی است که توانایی‌هایش بر عام و خاص پوشیده نیست. «سامان احتشامی» علاوه بر علاقه عمیق به این ساخته‌ها، بارها کنار همایون خرم همنوازی کرده و ژرفای این آثار را می‌شناسد. اجرای او هم وفادارانه (در ارائه متنهای استاد) و هم آزادانه (در ارائه جمله‌ها و سلیقه شخصی) است.

احتشامی به‌خوبی در این اجراها توانسته احساس و فضای قطعات همایون خرم را پیاده کند. «درآمد همایون»، «بگذر از کوی ما»، «درمیان گل‌ها»، «چکاوک»، «خسته‌‌دلان»، «راز دل»، «بیات راجع»، «اشک من هویدا شد»، «طاقتم ده»، «شهزاده رویا» و «فرود به همایون (پری کجایی)» نام یازده‌ قطعه‌ی این آلبوم هستند.

اجراهای سامان احتشامی بی‌نیاز از هر صدای دیگری است و می‌توان آنها را بارها شنید.

سامان احتشامی

سامان احتشامی، متولد یکم اردیبهشت 1357 در تهران، نوازنده پیانو و آهنگساز و فارغ‌التحصیل دانشگاه هنر و معماری است. سامان احتشامی پیانو را در محضر استادانی چون زنده یاد جواد معروفی، محمد سریر و اسماعیل امین موید فرا گرفت و چندین لوح زرین و لوح تقدیر از جشنواره فجر طی سال‌های مختلف دریافت کرد. او همچنین دارنده مقام اول در پیانو کلاسیک و پیانو ایرانی در جشنواره فجر و همچنین از برگزیدگان این جشنواره در سال 82 است. از سامان احتشامی آثار فراوانی منتشر شده است که آلبوم «همایون‌های همایون» یکی از همین آثار است.

آلبوم «هرچه بود گذشت» (یادواره استاد اسدالله ملک) از آخرین آثار سامان احتشامی است که با صدای «همایون کاظمی» در آذر 97  منتشر شده است. سامان احتشامی در این آلبوم با نوازندگی پیانو همایون کاظمی را همراهی کرده است.

قطعات آلبوم با توجه به اینکه، اجرای قطعاتی از آثار «همایون خرم» است، در دسته پیانو ایرانی می‌گیرند. درآمد همایون، بگذر از کوی ما، در میان گل‌ها، چکاوک، خسته دلان، راز دل، بیات راجع، اشک من هویدا شد، طاقتم ده، شهزاده رویا و فرود به همایون (پری کجایی)، یازده قطعه این آلبوم هستند.

بیانی رنگین با کلیدهای سیاه و سفید

از نگاه تاریخ نگاری موسیقی، آثار ماندگار آهنگساز روزگار ما، همایون خرم بزرگ، دوبار تولد یافته است: اول بار در زمان ساخت و اجرای آن با ارکسترها و خوانندگاه وقت، که در سال‌های 1348-1358 بود و دوم بار در دوهه آخر حیات دنیوی آفریننده آن که خواستارانی افزون‌تر از سابق یافت.
گویی نیروی تاثیر عاطفی عمیق آن نغمه‌های همایونی، در تولد دومش، حیاتی ابدی و خرم یافته و حتی به هیاتی سلیس‌تر و روشن‌تر از اجراهای اولیه‌اش ظاهر شده است. بی همیاری سخت سرایان ورزیده‌ای که یک عمر برای ساخته‌های او سرودند، بدون صدای خوانندگانی که شهرت‌شان را مدیون اجرای همین آثار ودند و بدون نوازندگانی که غیر از معدودی تکنواز نخبه، در مقایسه با سطح مهارت نوازندگی نسل‎های متاخر، برتری خاصی را نشان نمی‌دهند.
ظارع همایون آن نغمه‌های همیشه خرم و بالنده، در دو مقطع تاریخ زندگانی کلان شهری ایران؛ در فضای موسیقی، درخشیده است: اول بار در بدو ظهور رمانتیسم ایرانی؛ دوم بار، چهل سال بعد، در فضایی که نیاز به آن رمانتیسم، به شکلی آشکار حس می‌شد.
شخصیت خلاق وی،حاصل جمع که نه، حاصل ذوبی است از سنت کهن خنیاگری ایرانی؛ تعمق در فضای موسیقی دستگاهی با تاصیرپذیری از مکتب استاد الوالحسن صبا؛ ژرف‌نگری در حوزه‌های عملی و علمی، نگاه سنجیده وانتخابگر به برخی دستاوردهای موسیقی باختر زمین و مراقبت مداوم از کارکرد موازی سهم شعور آگاهانه با سهم توجه شاعرانه.
حاصل این عوامل، و پرورش آن طی سال‌ها کار مومنانه، همراه با توجه به عناصر و عوامل بسیاری که کمال هنری را رقم می‌طنند، آثار او را در موقعینی قرار داد که تا دهه‌های متوالی، نخبگان آن‌ها را تحسین می‌کنند و مردم نیز از آن‌ها لذتی پایدار می‌برند.
شاید بتوان همه این‌ها را محصول میراث ژنتیک در محیطی مناسب تلقی کرد. ضخصیت همایون خرم، چندین نوع فراست را توامان داشت و با آگاهی و انضباط، هر کدام از آن‌ها را در بهترین موقعیت ممکن به کار می‌برد: هوش محاسب و سنجش‌گر، هوش شهودی و شاعرانه؛ هوش کلامی و ادبی؛ هوش موسیقایی و هوش زندگی فردی و اجتماعی در سالم‌ترین شکل ممکن، به طرزی که سهم تعادل و تناسب بین همه آن‌ها محفوظ بماند و همه آن‌ها در مجموعه‌ای هماهنگ، زندگی و آثار هنرمند آفرینش‌گر را اعتلا دهد. از این لحاظ مشکل است که بتوان بدیلی برای او در نظر گرفت. پژوهشگرانی که از این پس درباره وی و آثارش تحقیق می‌کنند، باید این عوامل را در نظر داشته باشند.
استاد بزرگ، نام کوچکش را از عشق مادر به دستگاه همایون داشت، و تعلق خاطری خاص، به این دستگاه که فضایی محشون از اندوهِ پر شُکوه و معنویتی عمیق دارد. او از همان سال‌های نوجوانی که برای شنیدن صدای ویولون زنده‌یاد مهدی خالدی از بلندگوی رادیو تهران، بی‌تاب بود، با ابراز علاقه به آن هنرمند، می گفت: ” نواختن همایون شِگرد من است”؛ و مقصود این بود که برای بیان احساسات خود در این دستگاه، مهارت بیشتری دارد.

دستگاه همایون

آلبوم با قطعه «درآمد همایون» آغاز می‌شود، که قطعه‌ای در دستگاه همایون است.

دستگاه همایون یکی از دستگاه‌های ردیف موسیقی ایران است.
دستگاه همایون از نظر فواصل، دانگ اولش به دستگاه شور نزدیک است و از طریق گوشه‌های دیگرش امکان پرده‌گردانی به دستگاه‌های نوا، سه‌گاه و چهارگاه را نیز فراهم می‌کند. آواز شوشتری و آواز بیات اصفهان نیز از ملحقات این دستگاه به‌شمار می‌آیند. از دیگر گوشه‌های مهم این دستگاه می‌توان به گوشهٔ «بیداد» اشاره کرد.
دستگاه همایون به خاطر احساس شاهانه و اشرافی‌اش شناخته می‌شود.

در توصیف احساسی که از شنیدن دستگاه همایون دست می دهد:

روح‌الله خالقی آواز همایون را چنین توصیف کرده‌است: باشکوه، مجلل و آرام، و در عین حال مؤثر و جذاب و دلربا و زیبا. وی همایون را معجونی از تمام عواطف و صفات روحانی علی دانسته که به مثابه اسمش، همایون است. به همایون حالتی شاهانی و اشرافی نسبت داده‌اند، و این که علی‌رغم این حالتش زمینه اجرای لالایی‌ها و ترانه‌های زورخانه‌ای نیز هست را از ویژگی‌های منحصر به فرد این دستگاه برشمرده‌اند.

داریوش صفوت از همایون به عنوان دستگاهی «عجیب» یاد می‌کند که می‌تواند همزمان حس خوشبختی و غم را برانگیزد. وی گوشهٔ ساقی‌نامه را (که در انتهای دستگاه همایون یا ماهور اجرا می‌شود) دارای حالتی قدسی توصیف کرده‌است.

همانطور که داریوش صفوت به عجیب بودن دستگاه همایون اشاره می‌کند آهنگ ابتدایی آلبوم نیز چنین حسی القا می‌کند. خوشی و غم همزمان! حس آرامشی شاید غمناک! شروعی شاید غم انگیز و انتهایی که به رغم تغییر تم و چند صدایی شدن آهنگ شادتر به نظر می‌رسد اما همچنان غمی ساکن در خود دارد.

معرفی آلبوم همایون‌های همایون اثر سامان احتشامی – پیانول

قطعه دوم آلبوم چنان انتخاب شده‌است که گویی ادامه همان قطعه اول است. قطعه دوم که «بگذر از کوی ما» نام دارد، از ساخته‌های همایون خرم در دستگاه همایون است که توسط خوانندگان مختلف اجرا شده است (با شعری از رحیم معینی کرمانشاهی).

شاید قطعه یازده آلبوم یعنی «شهزاده رویا» را بتوان برجسته‌ترین قطعه آلبوم در نظر گرفت. این آهنگ یکی از مشهور‌ترین آهنگهای ایرانی است که کمتر فارسی زبانی، ترانه و یا آهنگش را نشنیده باشد. شهزاده رویا یکی دیگر از کارهای همایون خرم است که ترانه آن را «بیژن ترقی» سروده و خوانندگان بسیاری آن را اجرا کرده‌اند.

و اما نمی‌توان از قطعه آخر آلبوم که «فرود به همایون» یا همان «پری کجایی» است، به راحتی گذشت! این آهنگ با نام «تو ای پری کجایی» یا «سرگشته» نیز شناخته می‌شود از مشهورترین و ماندگارترین ترانه‌های ایرانی است که ملودی و آهنگسازی آن را همایون خرم انجام داده و شعر آن را «هوشنگ ابتهاج» (سایه) سروده و اولین بار با صدای «حسین قوامی» اجرا شد.

سامان احتشامی در تمام قطعات با چیره دستی توانسته است که حس و حال و فضای آهنگ را به خوبی منتقل کند. سامان احتشامی بارها در کنار همایون خرم همنوازی کرده و اجرای اینچنینی از قطعات از سوی او دور از انتظار نبود. در این‌باره «میرعلی‌رضا میرعلی‌نقی» این طور نوشته است:

اجرای این آثار همایون، از پیانیستی است که توانایی‌هایش بر عام و خاص پوشیده نیست و محبوبیتی ایران‌گیر دارد؛ می‌توان گفت که سامان احتشامی برازنده‌ی اجرای این آثار بوده است؛ چراکه گذشته از علاقه‌ی عمیق به این ساخته‌ها، بارها در تالارها همراه و در کنار همایون خرم همنوازی کرده و ژرفای این ساخته‌ها را با عاطفه‌ای تمام می‌شناسد. اجرای او هم وفادارانه (در ارائه‌ی متن‌های استاد) و هم آزادانه (در ارائه‌ی جمله‌ها و سلیقه‌ی شخصی) است. فضاسازی‌هایی دلپسند دارد و از برخی گرایش‌های نازیبای امروز که روی آثار یونیسون قدیمی، هارمونی‌های عجیب و غریب می‌گذارند؛ دور است.

آلبوم همایون‌های همایون توسط «مرکز موسیقی بتهوون» منتشر شده است.

اگر از دوستدارن پیانو ایرانی هستید، شنیدن آلبوم همایون‌های همایون از سامان احتشامی را به شما توصیه می‌کنم. این آلبوم را می‌توانید از سایت «پیانول شاپ» خریداری و دانلود نمایید.

+6