پیانو، نحوه انتخاب – قسمت ششم

در نوشته های گذشته به عوامل دخیل در انتخاب پیانو مانند میزان علاقه به نوازندگی و بودجه، شاخص های ظاهری و صوتی، همچنین موارد فنی مانند سیستم نگه دارنده سیمها، پدالها، بدنه و … پرداختیم. در این نوشته سعی می کنیم بطور خلاصه بررسی سیستم انتقال نیرو از کلاویه به سیم (Action) را آغاز کنیم. فراموش نکنید که اکشن یک پیانو جزو مهمترین قسمتهای ساز است که هنگام خرید باید به آن توجه شود. (کلاویه پیانو)

چنانچه پیانو نداشته باشید یا به درون بدنه آن دقت کافی نکرده باشید، حتمآ تعجب خواهید کرد اگر بدانید برای انتقال نیروی انگشت دست شما به سیم ها در پیانو، برای هر کلاویه چیزی حدود 60 قطعه بکار برده می شود. حال این 60 قطعه را در تعداد کلاویه های پیانو – معمولآ 88 عدد – ضرب کنید به عددی معادل 5280 خواهید رسید، چنانچه سایر قطعات مشترک بین کلاویه های هر اکشن را هم حساب کنید این رقم به چیزی در حدود 5700 عدد خواهد رسید!

اینها تنها قسمتهایی از ساز هستند که وظیفه انتقال نیرو را بر عهده دارند و چنانچه شما سایر قطعات ساز را هم محاسبه کنید ممکن است در مجموع به عددی نزدیک به 10 هزار قطعه برسید. بنابراین تصدیق خواهید کرد که خرید یک پیانو – بخصوص دست دوم – تا چه اندازه می تواند یک کار کارشناسی باشد و آنچه ما در اینجا توضیح می دهیم صرفآ برای آشنایی شما با این ساز و فرا گیری اصول اولیه شناخت ساز است.

وظیفه اکشن
یک اکشن خوب وظیفه ترجمه و انتقال دقیق احساس نوازنده به سیم ها را دارد. اکشن خوب و سالم باید نوانس هایی (منظور از Nuance ظرافتهای اجرا است) را که نوازنده اجرا می کند بخوبی تشخیص داده و آنرا به سیم های پیانو منتقل کند.

چند لحظه فکر کنید و پیانو را با انواع سازهایی که در آنها انگشتان دست با سیم مرتعش در ارتباط هستند مقایسه کنید. خیلی زود متوجه ضعف پیانو در عدم ارائه امکان اجرای مستقیم نوانس ها توسط دست می شوید. چرا که در سازهایی مانند گیتار، ویولون و … شما با انگشت خود می توانید نهایت احساس را به ساز منتقل کنید، اما در پیانو اینگونه نیست.

متخصصین فن، با استفاده از مکانیسم های بسیار پیچیده توانسته اند سیستمی را درست کنند که بتواند به راحتی ظریفترین احساسات نوازنده را به ساز منتقل کند، بطوریکه یک ساز خوب کوچکترین حرکت انگشت شما را تشخیص داده و آنرا به صوت تبدیل می کند. به این ترتیب شما می توانید از آرام بخش ترین کارهای رمانتیک تا خشن ترین کارهای راک را با این ساز اجرا کنید.

اگر نگاهی به این تصاویر بیندازید متوجه خواهید شد که تشریح جزئیات اکشن خارج از محدوده این بحث است و احتمالآ برای تعداد کمی از افراد می تواند جالب باشد.

پیانو سازی Modular
همواره در ساخت پیانو استانداردهای خاصی رعایت می شود بطوریکه شما اغلب اوقات می توانید در صورت بروز مشکل در برخی از قسمتهای ساز، از لوازم یدکی انواع مدلهای دیگر استفاده کنید. حداکثر ممکن است لازم باشد تا تغییرات کوچکی در قطعه یدکی داده شود.

اکشن یک پیانو نیز از این قاعده مستثنا نیست؛ معمولآ شما می توانید در صورت کهنه و نامناسب بودن اکشن پیانو، آنرا بصورت کامل با یک اکشن دیگر تعویض کنید و یا به تعویض قطعات آن بپردازید. به همین علت است که بارها گفته ایم و تاکید می کنیم که هرگز نگران خرابی پیانو نباید بود چرا که تقریبآ تمامی قسمتهایی از ساز که امکان بروز مشکل های جدی در آن است بسادگی قابل تعمیر هستند. این موضوع حتی شامل ترک خوردگی در صفحه های فلزی (چدنی) بدنه و یا صفحه صدای (Soundboard) ساز نیز می شود.

اکشن یک پیانو مهمترین قسمتی از ساز است که احساس نوازنده را به سیم ها منتقل می کند و به همین دلیل ساخت آن نیاز به تکنولوژی و تجربه زیاد دارد. بسیاری از سازدگان پیانو توانایی ساخت اکشن را ندارند و به همین جهت آنرا از دیگر سازندگان قطعات پیانو تهیه می کنند. معروفترین شرکتی که به ساخت اکشن می پردازد شرکت Renner است. بسیاری از سازندگان پیانوهای خوب معمولآ از اکشن های این شرکت استفاده می کنند و این خود می تواند دلیلی بر کیفیت خوب یک پیانو باشد. این شرکت در کشورهای آلمان، انگلیس، اسپانیا، فرانسه، مجارستان، ایتالیا، ژاپن، سوئیس، چین، آمریکا و … کارخانه و نمایندگی های رسمی تولید اکشن دارد.

کلاویه
اگر پیانو های بسیار قدیمی را دیده باشید حتمآ متوجه شده اید که کلاویه های آنها اغلب دو تکه هستند، آیا می دانید چرا؟ در قدیم برای ساخت روکش کلاویه بسیاری از پیانو ها از عاج فیل استفاده می شده است و دو تکه بودن آن بخاطر استفاده بهینه از سطح عاج بوده است. اما امروزه از انواع مواد صنعتی برای اینکار استفاده می شود که عملکردی مشابه و حتی بهتر از عاج فیل دارند. دقت کنید که حتی اگر بر اثر برخورد شیء با کلاویه سطح آن تخریب شده باشد، بسادگی می توان روکش آن کلاویه را به تنهایی تعویض کرد، هرچند تکنیسین تعمیر باید سعی کند روکشی با همان کیفیت و رنگ را برای تعویض بکار برد.

بر خلاف ظاهر طول یک کلاویه پیانو بسیار بلند تر از آنی است که شما آنرا مشاهده می کنید هر چه طول کلاویه بیشتر باشد توانایی این اهرم در انتقال احساس نوازنده به ساز بیشتر خواهد بود. معمولآ در بدنه کلاویه (زیر قسمتی که شما آنرا لمس می کنید) قطعاتی از سرب قرار داده می شود تا علاوه بر آنکه به کلاویه وزن داده شود حالت تعادل آن نیز تنظیم شود.

نیاز به این وزنه ها هنگامی بیشتر مشخص می شود که بدانید طول کلاویه ها از سمت راست به چپ بتدریج اضافه می شود بنابراین برای ایجاد حس یکنواخت باید برای هر کلاویه وزنه های سربی خاصی در نظر گرفته شود. تنظیم دقیق این کلاویه ها و انتخاب وزنه های مناسب بگونه ای که کیبرد حس متعادلی را در سراسر خود نشان دهد کاری بسیار سخت و وقتگیر است، که در ساخت پیانو های خوب در آن بسیار دقت می شود و در پیانوهای نامرغوب به آن اهمیت داده نمی شود.

شما به هنگام کنترل ساز باید دقت کنید که احساس کلاویه زیر دستان شما در تمام کلید ها تقریبآ یکسان باشد، تفاوت های جزئی اغلب براحتی توسط تکنیسین پیانو قابل رفع هستند.

زیر هر کلاویه در سمت نوازنده قسمتی قرار دارد که در حالتی که کلاویه فشار داده می شود روی آن می نشیند و در طرف دیگر نمدی که به هنگام برگشت کلاویه و استراحت آنرا نگه می دارد. تنظیم و تغییر موقعیت این دو نقطه از جمله فعالیت هایی است که برای رگلاژ ممکن است لازم باشد.

محور کلاویه
محوری که کلاویه حول آن بازی می کند توسط شکافی که در وسط کلاویه ایجاد شده است حمایت می شود. کلاویه روی یک سطح برجسته قرار دارد که از وسط این سطح یک میله کوتاه فلزی بیرون آمده است. میله در میان شکاف کلاویه قرار دارد و به این ترتیب کلاویه محدودیت حرکت عرضی پیدا می کند، بوسیله یک پیچ تنظیم می توان میزان عقب و جلو بودن کلاویه را تنظیم کرد تا به این ترتیب کلاویه ها در یک ردیف قرار داشته باشند.

قسمت بالایی محور نگاه دارنده کلاویه از نمد ساخته شده است تا اصطکاک احتمالی میله با چوب کاسته شود و کلاویه نرم حرکت کند. از جمله قسمتهایی که به هنگام رگلاژ پیانو تنظیم می شود همین محور نگهدارنده کلاویه است.

انتقال نیرو از کلاویه
هر چند سیستم انتقال نیرو از کلاویه به اکشن در پیانو های دیواری و بزرگ (رویال) یکی نیست اما در مجموع تفاوت عمده ای ندارند و نظر به عمومیت بیشتر پیانو های دیواری در ادامه راجع به اکشن این پیانوها صحبت می کنیم.

نیروی عمودی وارد شده به کلاویه خیلی ساده در جهت دیگر اهرم، به سمت بالا هدایت شده و یک میله (فلزی یا چوبی) را به سمت بالا حرکت می دهد. این میله ممکن است بلند یا کوتاه باشد که کاملآ بستگی به ارتفاع پیانو و محل قرار گرفتن اکشن نسبت به کیبرد دارد.

منبع: گفتگوی هارمونیک

Save

+2